Ολοκληρωμένα συστήματα και ανταποδοτικότητα ή, τα σκουπίδια δεν είναι ούτε για πέταμα, ούτε για ξεπούλημα

άρθρο του Μ.Παναγιωτίδη στον "Πολίτη Κ",

Εδώ και δεκαετίες, η διαχείριση των απορριμμάτων είναι βυθισμένη στο τέλμα.

Η προδιαλογή των υλικών είναι, σχεδόν, ανύπαρκτη, περιορισμένη στα ελάχιστα ποσοστά ανακύκλωσης συσκευασιών του διάτρητου συστήματος του μπλε κάδου της αναξιόπιστης ΕΕΑΑ ΑΕ(1).

Την ίδια στιγμή, οι δήμοι όλης της χώρας, πλην κάποιων νησιωτικών, δεν επιδοτούνται ούτε με ένα ευρώ, από την ΕΕΑΑ. Παρά μόνο με μια εφ’ άπαξ εισφορά κάδων και απορριμματοφόρων.

Παρόλο που τα υλικά συσκευασίας στους δήμους προδιαλέγονται, έστω όλα μαζί, στον προβληματικό μπλε κάδο. Έτσι λειτουργεί, σήμερα, η ανακύκλωση στην Ελλάδα.

Για αυτό η εφαρμογή του νόμου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων πρέπει να προχωρήσει.

Αντ αυτού σήμερα βλέπουμε να υπογράφονται από περιφέρειες συμβάσεις επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων με την ΕΕΑΑ ΑΕ (ΕΔΣΝΑ(2), στις 4/3/2016),αναθέσεις και ΣΔΙΤ(3) με πενιχρά αποτελέσματα στην ανάκτηση πραγματικά χρήσιμων υλικών, με το μεγαλύτερο μέρος των «προϊόντων» του να καταλήγει για ταφή.

Και ενώ τα αδιέξοδα αυτών των πολιτικών έχουν γίνει ολοφάνερα, εδώ και πολλά χρόνια, ενώ η λύση της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην προδιαλογή των υλικών, έχει γίνει κοινός τόπος, κάποιοι επιμένουν στις ιδεοληψίες τους και στο αποτυχημένο, φιλοεργολαβικό και πανάκριβο μοντέλο της συγκεντρωτικής διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων συνεχίζοντας την πολιτική της διαχείρισης των αποβλήτων στο ιδιωτικό κεφάλαιο.

Διότι οι ΣΔΙΤ δεν είναι, απλά, ένα μοντέλο χρηματοδότησης έργων σε συνθήκες κρίσης. ΟΙ ΣΔΙΤ είναι αναπόσπαστο τμήμα του μοντέλου της συγκεντρωτικής διαχείρισης, που καθηλώνει την ανακύκλωση και την ανάκτηση των υλικών και οδηγεί σε εκτεταμένη εφαρμογή μεθόδων «ενεργειακής αξιοποίησης» - καύσης.

Για το λόγο αυτό επιμένουμε στην υλοποίηση ενός μοντέλου δημόσιας, αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην προδιαλογή των υλικών, στην οικονομικότητα του συστήματος διαχείρισης και στις φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές.

Προϋπόθεση γι αυτό είναι να προχωρήσει άμεσα η αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού (ΠΕΣΔΑ) της περιφέρειας από το ΦοΔΣΑ.

Το όφελος για το δήμο:

Ας δούμε τι σημαίνει οικονομικά για τους δήμους  η λειτουργία δημοτικών υποδομών ανακύκλωσης, σε αντιδιαστολή με το υφιστάμενο καθεστώς:

Οι δήμοι, σε σχέση με σήμερα, θα επιβαρύνονταν με ένα ποσό, για να λειτουργήσουν το δημοτικό σύστημα ανακύκλωσης το οποίο, με την αυτονόητη ανακατανομή ρόλων του προσωπικού των υπηρεσιών καθαριότητας, εκτιμούμε ότι δεν θα υπερβαίνει τα 30 ευρώ/τόνο.

Παράλληλα οι δήμοι, με τη λειτουργία δημοτικών συστημάτων ανακύκλωσης, μπορούν να έχουν ένα όφελος της τάξης των 150 ευρώ/τόνο καθαρών ανακυκλώσιμων υλικών.

Όφελος που μπορεί να μεταφραστεί σε ανταποδοτικότητα, σε συνεταιριστικές δομές, σε μονάδες επισκευών και επαναχρησιμοποίησης, σε καταστήματα επαναχρησιμοποιημένων ειδών, σε νέες θέσεις εργασίας, σε μειώσεις δημοτικών τελών κ.ά.

Η επιδότηση που παίρνουν όσες περιφέρειες προχώρησαν σε συμβάσεις με την ΕΕΑΑ ή ΣΔΙΤ σήμερα δεν ξεπερνά τα 40 ευρώ / τόνο.

Η ιδιωτικοποίηση τμημάτων του έργου της διαχείρισης των απορριμμάτων ροκανίζει συστηματικά το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα, που αυτή οφείλει να έχει.

Η προδιαλογή και κομποστοποίηση των οργανικών σε δημοτικές ή διαδημοτικές υποδομές, η ήπια επεξεργασία των υπολειμματικών σύμμεικτων σε αποκεντρωμένες υποδομές και η δραστική μείωση των ποσοτήτων των απορριμμάτων, που θα οδηγούνται σε ταφή, μπορεί να συνεισφέρει εξίσου στην εξοικονόμηση πόρων, που σήμερα σπαταλιούνται σε μεταφορές και σε υπέρογκα τέλη διάθεσης στους ΧΥΤΑ.  

Να γιατί πρέπει να εγκαταλειφθεί, χωρίς δεύτερη συζήτηση, κάθε σκέψη για υλοποίηση του ιδιωτικοποιημένου, συγκεντρωτικού μοντέλου διαχείρισης, για την οποία εξακολουθούν να πιέζουν τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι.

Για την ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ

Δημ.σύμβουλος Καλαμαριάς

(1)    ΕΕΑΑ ΑΕ (διαχειρίζεται την ανακύκλωση συσκευασιών και το σύστημα των μπλε κάδων)

(2)    ΕΔΣΝΑ (Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής)

(3)    Σημειώνουμε ότι τον περασμένο Ιούνιο (10/6/2015), υπογράφηκε η σύμβαση Σ.Δ.Ι.Τ μεταξύ της ΔΙ.Α.ΔΥ.ΜΑ Α.Ε και της αναδόχου κοινοπραξίας «Ένωση Εταιρειών ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις Α.Ε. – ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε» για τη διαχείριση των απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας