ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ: ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ: ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Δημήτρης Σκαραγκάς

Ψυχίατρος

Οι Νευροεπιστήμες στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν τη φύση και τη λειτουργία του εγκεφάλου βασίσθηκαν, επηρεασμένες από τις φυσικές επιστήμες, σε αιτιοκρατικές και αναγωγιστικές μεθοδολογίες. Η αιτιοκρατία ή ντετερμινισμός πρεσβεύει πως ό,τι συμβαίνει στη φύση οφείλεται σε προκαθορισμένα αρχικά αίτια και ότι τα φυσικά φαινόμενα υπακούουν πάντα σε σταθερούς γενικούς νόμους. Ο αναγωγισμός χρησιμοποιεί, ως μέθοδο έρευνας, την κατάτμηση του προβλήματος και την αναγωγή των συμπερασμάτων της λειτουργίας του μέρους στο όλο.

Οι λογικές αυτές διαμόρφωσαν την πεποίθηση ότι η κατανόηση της δομής του εγκεφάλου καθώς και της υφής και λειτουργίας του νευρικού κυττάρου θα οδηγήσει στην κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου.

Η ερευνητική αυτή προσπάθεια οδήγησε στη γνώση της ανατομικής υφής του εγκεφάλου, στον εντοπισμό δομών που συνδέονται με πολύπλοκες λειτουργίες, σε αποσπασματικές γνώσεις της λειτουργίας του νευρικού κυττάρου και κάποιων κινητικών και νοητικών λειτουργιών αλλά απέδωσε πενιχρά αποτελέσματα στη γνώση της συνολικής λειτουργίας του εγκεφάλου, στον τρόπο που παράγονται οι νοητικές λειτουργίες, στον τρόπο που διαμορφώνεται η συνείδηση.

Κατ’ αντιδιαστολή προς τις προαναφερθείσες μεθοδολογίες, αναπτύχθηκε στον 20^ο αι. ο ολιστικός-συστημικός τρόπος προσέγγισης του ανθρώπου και του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η συστημική προσέγγιση ενδιαφέρεται για τη λειτουργική οργάνωση του όλου, προσεγγίζει τον εγκέφαλο ως ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα, το οποίο αναπτύσσει δυναμικές οι οποίες δεν συναντώνται στα μέρη του. Η συστημική προσέγγιση θεωρεί τον άνθρωπο και τον ανθρώπινο εγκέφαλο ως ανοικτά αυτορρυθμιζόμενα συστήματα, τα οποία ανταλλάσσουν ενέργεια με το περιβάλλον τους, διαμορφώνονται μέσα από την αμφίδρομη αυτή σχέση και διαθέτουν ελευθερίες οργάνωσης και δράσης, χωρίς ετεροκαθορισμό και αιτιοκρατία.

Οι επαναστατικές θεωρίες της κβαντικής μηχανικής και της θεωρίας του χάους, που αναπτύχθηκαν στις αρχές του 20^ου αι., με την εισαγωγή των εννοιών της κβαντικής φύσης των στοιχειωδών σωματιδίων, της αρχής της αβεβαιότητας του Heisenberg, της τυχαιότητας και της πολυπλοκότητας στην μελέτη των βιολογικών συστημάτων, προσέφεραν ένα πρωτόγνωρο πλαίσιο θεώρησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς και του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ένα όργανο εξόχως πολύπλοκο με 100 δισεκατομύρια νευρικά κύτταρα και 100 τρισεκατομύρια συνάψεις μεταξύ τους, με πολλές και εξαιρετικά εξειδικευμένες λειτουργικές δομές, δεν είναι προϊόν προσχεδιασμού αλλά προϊόν μακράς βιολογικής εξέλιξης μέσω αλληλεπιδράσεων του περιβάλλοντος και γενετικών μηχανισμών. Η εγκεφαλική λειτουργία δεν επιτυγχάνεται με τη μετάδοση του ερεθίσματος γραμμικά από νευρώνα σε νευρώνα αλλά είναι αποτέλεσμα συγχρονισμένης δράσης των νευρώνων με τη βοήθεια 50 περίπου νευροδιαβιβαστών.

Κάθε νευρικό κύτταρο, το οποίο συνδέεται με 1000-10000 άλλα νευρικά κύτταρα, για να ενεργοποιηθεί πρέπει να δεχθεί πλήθος συναπτικών εισροών, τις οποίες επεξεργάζεται, ενεργοποιείται και μεταδίδει το ερέθισμα συγχρονισμένα σε πλήθος νευρικών κυττάρων. Η παραπάνω λειτουργία του νευρικού κυττάρου θεωρείται ως υπολογιστική διαδικασία.

Στη δεκαετία του ’70 διαπιστώθηκε ο σημαντικός ρόλος που έπαιζαν στη διαίρεση των κυττάρων κάποια οργανύλια και ιδιαίτερα οι μικροσωληνίσκοι, ενώ στη δεκαετία του ’90 προτάθηκε η θεωρία που επιχειρεί να αποδείξει ότι οι μικροσωληνίσκοι των νευρικών κυττάρων αποτελούν την έδρα των νοητικών λειτουργιών.

Η ερευνητική ομάδα του φυσικού Δ. Νανόπουλου εισάγοντας τη θεωρία των χορδών ως αρωγό της κβαντομηχανικής, σύμφωνα με την οποία τα στοιχειώδη σωματίδια δεν είναι σημειακά αλλά έχουν διαστάσεις, εισάγει την έννοια της κβαντικής βαρύτητας. Η πρωτεΐνη σωληνίνη, από την οποία αποτελείται το τοίχωμα των μικροσωληνίσκων και η οποία βρίσκεται σε κβαντική υπέρθεση δύο καταστάσεων, αλλάζει από τη μια διαμόρφωση στην άλλη μέσα σε νανοδευτερόλεπτα. Η μετάπτωση της σωληνίνης στη μια της διαμόρφωση, η κβαντική της κατάρρεύση, δηλαδή, συμβαίνει λόγω της αλληλεπίδρασής της με την προαναφερθείσα κβαντική βαρύτητα. Κατά τις αλλαγές αυτές οι μικροσωληνίσκοι εκτελούν κβαντικούς υπολογισμούς και κατά τον Νανόπουλο μέσω των κβαντικών αυτών διαδικασιών επιτυγχάνεται η κωδικοποίηση της μνήμης, η αποθήκευση και η ανάκλησή της. Σύμφωνα μ’ αυτό το μοντέλο ερμηνείας το νευρικό κύτταρο θεωρείται μια ολοκληρωμένη μονάδα επεξεργασίας, ενώ ο εγκέφαλος θεωρείται ότι λειτουργεί ως κβαντικός, όχι ως συμβατικός, υπολογιστής.

Η διαπίστωση αυτή παραπέμπει στη χωρίς προκαθορισμό αλλά υποκείμενη στις αρχές της χαοτικής αυτοργάνωσης «αυθόρμητη» και πιθανοκρατική λειτουργία του εγκεφάλου. Η εγκεφαλική λειτουργία, επομένως, δεν είναι αποκλειστικό προϊόν ενδογενούς γενετικού προκαθορισμού ούτε είναι αποκλειστικό προϊόν γραμμικού ετεροκαθορισμού από το περιβάλλον αλλά ο εγκέφαλος διαθέτοντας ελευθερίες που απορρέουν από την χαοτική αυτοργάνωσή του, «αυθόρμητα» και πιθανοκρατικά «επινοεί» κάθε φορά, ως απόκριση στις επιδράσεις του περιβάλλοντος μια νέα ισορροπία.

ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ

Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων του 2^ου Λυκείου Καλαμαριάς στην προσπάθειά του να οργανώσει και φέτος την τελετή αποφοίτησής των παιδιών της Γ’ Λυκείου, αποτάθηκε στην Δημοτική Επιχείρηση του Δήμου μας (ΔΕΤΠΑΚ), για την παραχώρηση του δημοτικού χώρου του REMMEZZO.

Θεωρήσαμε ιδανικό τον χώρο για την τελετή καθώς στην αυλή του υπάρχει και ένα μικρό αμφιθέατρο όπου θα μπορούσαν να δώσουν μία συναυλία τα μαθητικά συγκροτήματα του σχολείου μας.

Μετά από προσπάθειες αρκετών ημερών κατορθώσαμε να έρθουμε σε επαφή με τον κύριο που μας υπέδειξαν ως υπεύθυνο του χώρου, κύριο Γεωργιάδη. Η απάντηση του λοιπόν στο αίτημα μας ήταν ότι θα πρέπει να καταβάλει ο σύλλογος 600€, απλά και μόνο για την χρήση του χώρου.

Έκπληκτοι από την απάντηση, καθώς ο σύλλογος μας είχε διοργανώσει την προηγούμενη χρονιά, στον ίδιο χώρο την τελετή και τότε του είχε παραχωρηθεί δωρεάν, του επισημάναμε ότι θεωρούμε παράλογο να ζητάει μία Δημοτική Επιχείρηση από ένα δημόσιο σχολείο της περιοχής ,για την παραχώρηση ενός δημοτικού χώρου, ένα τέτοιο ποσό.

Οι απαντήσεις που πήραμε αλλά και η όλη αντιμετώπιση του αιτήματός μας, μας δίνουν την εντύπωση η Δημοτική Επιχείρηση διαχειρίζεται τον συγκεκριμένο δημοτικό χώρο με έναν ευκαιριακό τρόπο και εύλογα νομίζουμε προκύπτουν τα ερωτήματα:

Ποιοι είναι οι στόχοι και ποιοι οι όροι της λειτουργίας των δημοτικών επιχειρήσεων;

Ποια η πολιτική διαχείρισης των δημοτικών χώρων και ποιες οι προτεραιότητες του Δήμου για τη χρήση τους;

Όλες οι ομάδες πολιτών που αιτούνται την παραχώρηση δημοτικών χώρων, αντιμετωπίζονται ισότιμα (γνωρίζουμε ότι ο χώρος παραχωρήθηκε πρόσφατα σε πολιτιστικό σύλλογο της Καλαμαριάς έναντι ενός πολύ μικρότερου ποσού) ;

Ερωτήματα που φυσικά δεν είναι ρητορικά αλλά ουσιαστικά και οι απαντήσεις τους μας αφορούν άμεσα και εμάς τους γονείς αλλά και τα παιδιά, ως πολίτες αυτού του Δήμου.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ 2^ου ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Πράσινες σχολικές αυλές, ουτοπία ή άμεση ανάγκη;

Πράσινες σχολικές αυλές, ουτοπία ή άμεση ανάγκη;

Γράφει η Φωτεινή Θεοφυλάκτου

Όλοι γνωρίζουμε ότι η Καλαμαριά είναι ένας από τους ακριβότερους δήμους,

Όσον αφορά την αγορά, ενοικίαση κατοικίας και επαγγελματικής στέγης.

Τι ήταν αυτό που εκτόξευσε, πριν χρόνια, το αντίτιμο στα ύψη;

Κύρια το ΠΡΑΣΙΝΟ, η Θάλασσα, η Φυσική ομορφιά του τόπου μας.

Η ραγδαία όμως ανοικοδόμηση έφερε και ραγδαία μείωση του Πρασίνου και

Τον περιορισμό των ελεύθερων χώρων. Οι εκάστοτε Δημοτικές Αρχές δεν είχαν την

προνοητικότητα και την θέληση, όχι μόνο να διαφυλάξουν τους χώρους αυτούς αλλά και να τους αυξήσουν. Οι τελευταίες έρευνες συνηγορούν στην άποψη αυτή.

Στο Πανελλήνιο δασολογικό συνέδριο του 2002 η Καλαμαριά φαίνεται, με

7,28 τ.μ πρασίνου ανά κάτοικο, να κατέχει την πρώτη θέση στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης. Αν δούμε όμως τα τελευταία στοιχεία, που δημοσιεύθηκαν στις 4 Μαΐου 2006,και προκύπτουν από έρευνα που πραγματοποίησε

ομάδα ερευνών του ΑΠΘ, για λογαριασμό του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης (ΟΡΘ), με στόχο την κατάρτιση ενός στρατηγικού και επιχειρησιακού

σχεδίου για το πράσινο, η Καλαμαριά ΕΠΕΣΕ στα 5,58 τ.μ πρασίνου ανά κάτοικο.

Την ίδια στιγμή το ΥΠΕΧΩΔΕ θεωρεί αποδεκτό ποσοστό τα 10 τ.μ πρασίνου ανά κάτοικο.

Τι έκανε λοιπόν ο Δήμος τα χρόνια που πέρασαν; Ας το εξειδικεύσουμε λίγο.

Τι έκανε ο Δήμος στα Δημόσια Κτίρια που τον αφορούν άμεσα;

Τι έκανε στα Σχολεία μας;

ΑΥΛΕΣ ΜΕ 100% ΜΠΕΤΟΝ.

Από την πληθώρα των Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων που υπάρχουν στο Δήμο μας, μόνο σε δυο- τρία απ’ αυτά, την μονοτονία του απόλυτου μπετόν σπάνε μερικά δένδρα, που δείχνουν πραγματικά σαν όαση στη μέση του μπετόν.

Τα υπόλοιπα παιδιά δεν αξίζουν της ίδιας αντιμετώπισης;

0ι απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας ζητά άθλους απ’ τα παιδιά μας, δυο ξένες γλώσσες, ωδείο, πληροφορική, αθλητισμό, επιπλέον φροντιστήρια για ενίσχυσή τους στο σχολείο….και όλα αυτά μέσα σε κλειστούς, άχρωμους και ψυχρούς χώρους. Η μόνη στιγμή ελευθερίας και ανέμελου παιχνιδιού σ’ ανοιχτό χώρο είναι το διάλειμμα στο σχολείο (45΄σύνολο), ας το χαρούνε λοιπόν όπως τους αξίζει. Ας δημιουργήσουμε ΑΥΛΕΣ με ΠΡΑΣΙΝΟ, όχι έξω απ’ τα κάγκελα ή γύρω απ’ αυτά αλλά μέσα στην αυλή. Οι αυλές πρέπει να μετατραπούν σε χώρους άθλησης και πρασίνου.

Η υλοποίηση της πρότασης αυτής είναι δυνατή, μόνο αν ο Δήμος και όσοι τον εκφράζουν αντιληφθούν ότι έχουν υποχρέωση να το κάνουν. Υποχρέωση απέναντι στα παιδιά μας και απέναντι στο περιβάλλον που αργοπεθαίνει.

Προχωρώντας τη σκέψη μου παρακάτω, Δήμος και σχολεία μπορούν να συνεργαστούν. Ο Δήμος με την υλικοτεχνική υποδομή και το ανθρώπινο εργατικό δυναμικό που διαθέτει και τα σχολεία με τα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που γίνονται κάθε χρόνο με εθελοντική συμμετοχή των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, στο προγράμματα Π.Ε υπάρχει μια σειρά θεμάτων μέσα απ’ την οποία τα παιδιά με τον υπεύθυνο καθηγητή αποφασίζουν με πιο θέμα θ’ ασχοληθούν. Ένα από τα θέματα είναι και ο «Σχεδιασμός σχολικών αυλών».

Ο Δήμος μπορεί να προκυρήξει διαγωνισμό στα σχολεία με θέμα (για παράδειγμα) «Σχεδιασμός σχολικών αυλών ως χώρος άθλησης και πρασίνου». Το σχολείο που θα κερδίσει θα έχει ως έπαθλο την πραγματοποίηση του σχεδίου τους, πρώτα στην δική τους αυλή (εδώ ο Δήμος βάζει την υλικοτεχνική υποδομή και το ανθρώπινο εργατικό δυναμικό) και στη συνέχεια στα υπόλοιπα σχολεία του Δήμου μας. Μήπως το όφελος απ’ την συμμετοχή των παιδιών σ’ αυτήν τη διαδικασία δεν είναι μόνο οι σχολικές αυλές? Μήπως, ζητώντας την βοήθειά τους, διαπλάθουμε μελλοντικούς ενεργούς πολίτες και με έντονη οικολογική συνείδηση;

ΟΥΤΟΠΙΑ; ΕΣΕΙΣ ΘΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ…

ΤΟ ΚΑΡΑΜΠΟΥΡΝΑΚΙ…ΕΝΑ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

ΤΟ ΚΑΡΑΜΠΟΥΡΝΑΚΙ…ΕΝΑ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

Γράφει ο Γιάννης Καϊμακτσίδης

«Η προστασία του παραθαλάσσιου χώρου

και η ανάδειξη της φυσικής του ομορφιάς»

Το Καραμπουρνάκι είναι ένας τόπος με πλούσια ιστορία και πολιτισμό. Τα αρχαιολογικά ευρήματα πιστοποιούν την ύπαρξη πολίχνης που ανέπτυξε επικοινωνία με τον Μυκηναϊκό κόσμο ήδη από την δεύτερη χιλιετηρίδα π.Χ., εμπορικές σχέσεις με την Αθήνα κατά τους γεωμετρικούς χρόνους και με την Ιωνία κατά τους αρχαϊκούς. Το αρχαίο πόλισμα στο Καραμπουρνάκι πρέπει να αποτελούσε τμήμα της Αρχαίας Θέρμης.

Με τα δυο του λιμάνια και τη στρατηγική του θέση έπαιξε σημαντικό ρόλο και στα νεότερα χρόνια (Ελευθέριος Βενιζέλος, συμμαχία με την Αντάντ, ερχομός των προσφύγων το 1922, Γερμανική κατοχή, εγκατάσταση των Άγγλων στο στρατόπεδο Κόδρα κατά τον εμφύλιο).

Αποτέλεσε τόπο ανάπτυξης της λαϊκής μας μουσικής (Τσιτσάνης, Βαμβακάρης, Κα-ζαντζίδης, Κουγιουμτζής κ.α.).

Βρίσκεται σε μια από τις ομορφότερες τοποθεσίες της Ελλάδος. Αποτελεί παράλιο φυσικό σχηματισμό ιδιαίτερου κάλλους, με πανοραμική θέα και προς τη πόλη της Θεσσαλονίκης, αλλά και προς το άνοιγμα του ομώνυμου κόλπου.

Κατά το παρελθόν, η θάλασσα υπήρξε πηγή ζωής για τους κατοίκους του (αλιεία), αλλά και μέρος αναψυχής για ολόκληρη την πόλη (κολύμπι, περίπατος).

Απ’ την άλλη εμφανίζονται, ως σύνηθες φαινόμενο, οι αυθαιρεσίες που συνέβησαν και συμβαίνουν στη ζώνη μεταξύ των οδών Θ. Σοφούλη και της θάλασσας από τη Ναυτική Διοίκηση μέχρι την επέκταση της οδού Αργοναυτών και πιο πέρα. Πάμπολλα τα αυθαίρετα που κτίστηκαν εντός της αιγιαλίτιδας ζώνης και που προ-φανώς διεκδικήθηκε η εκ των υστέρων νομιμοποίησή τους.

Εδώ και χρόνια παρατηρείται μια παρατεταμένη αν όχι και σκόπιμη υποβάθμιση του τόπου. Στην ίδια κατεύθυνση, η ολιγωρία της Δημοτικής Αρχής, η παραπληρο-φόρηση, η έλλειψη ενημέρωσης των κατοίκων αλλά και η συσκότιση γύρω από τα ζητήματα που τους αφορούν.

Από το 1989 ο θαλάσσιος χώρος μπροστά από την εν λόγω περιοχή (αρχαίο Κελάριο), έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός και απαγορεύεται κάθε εκσκαφική εργασία, εδαφική διαμόρφωση, λιμενικά και πάσης φύσεως τεχνικά έργα.

Στις 20-9-2000, έγινε επαναχάραξη της αιγιαλίτιδας ζώνης στην περιοχή, εξυπη-ρετώντας ιδιωτικά συμφέροντα, ενάντια στο κάλλος και την αρμονία του φυσικού περιβάλλοντος.

Πρόσφατο γεγονός, οι αιτήσεις έγκρισης οικοδομικών αδειών σε όλο το παραλιακό μέτωπο της Θ. Σοφούλη, του Δήμου Καλαμαριάς.

Στις 10-4-2007 το Δημοτικό Συμβούλιο ψήφισε τη σύνταξη μελέτης για την τροποποίηση της ρυμοτομίας και των όρων δόμησης στην εν λόγω περιοχή.

Εν αναμονή των εξελίξεων…πιστεύουμε ότι απαιτείται η κινητοποίηση των πολιτών με αιτήματα όπως:

· Την κήρυξη της περιοχής σε τόπο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους

· Την διεκδίκηση από μέρους της δημοτικής αρχής όλων των δημόσιων χώρων που εντάσσονται σε αυτή την περιοχή.

· Την ένταξη της σ’ ένα συνολικό σχέδιο διαμόρφωσης του ενιαίου παρα-θαλάσσιου μετώπου του Δήμου, από την προέκταση της Αργοναυτών μέχρι τα όρια του, στη Σχολή Δικαστών, που θα έρχεται σα συνέχεια της ανά-πλασης του στρατοπέδου Κόδρα και την τελική ανάδειξή τους σε χώρους περιπάτου και πολιτισμού.

· Την πρόβλεψη στο νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ), όρων μη δόμησης της περιοχής.

· Την επαναχάραξη της αιγιαλίτιδας ζώνης στα πρότερα όρια, του 1981.

· Την καταγραφή των αυθαίρετων κτισμάτων

· Το γκρέμισμα των παράνομων περιφράξεων και την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών, κατά μήκος όλης της ακτής.

· Την απομάκρυνση των επιχωματώσεων που έχουν γίνει στο χώρο γύρω από το Ναυτικό Όμιλο Θεσσαλονίκης και αλλού.

· Την προστασία και διατήρηση της αμμουδιάς.

· Τη διαμόρφωση διαδρόμου περιπάτου, παράλληλου με την ακτή, και την δεντροφύτευση του με κατάλληλα δέντρα.

Είμαστε ενάντιοι σε κάθε είδους δόμηση της παραλιακής ζώνης απ’ όπου και αν προέρχεται.

Επιθυμούμε την ευρύτερη συσπείρωση πολιτών και φορέων, για να μπορούμε να απολαμβάνουμε τις ομορφιές του τόπου μας.

ΟΧΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΓΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ, ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ.

Πάνθηρες των δρόμων

Πάνθηρες των δρόμων

Γράφει ο Θανάσης Κατσίκας

Αυτή πράγματι είναι μια extreme πρωτοβουλία. Στην πρώτη μου επαφή παραξενεύτηκα στην αρχή, γενικά λείπει η συνειδητοποιημένη αντίδραση απέναντι σ’ αυτή τη μορφή πολιτισμού της καθημερινότητας που ονομάζεται κυκλοφοριακή συνείδηση. Ίσως γιατί λίγο – πολύ όλοι έχουμε βεβαρημένο «ποινικό μητρώο» σε τούτο το οξύτατο πρόβλημα της καθημερινότητας μας. Αποφάσισα να μάθω περισσότερα πράγματα γι’ αυτούς και τελικά να έρθω σ’ επαφή, όταν ήρθα κατάματα με την πραγματικότητα, πρόσφατα, στην παραλιακή της Ν. Κρήνης συνοδεύοντας έναν άνθρωπο με κινητικές ιδιαιτερότητες. Νοιώθω την ανάγκη να υπερθεματίσω πια τέτοιες πρωτοβουλίες. Σαν πρώτο βήμα μια παρουσίαση ίσως αρκεί. Και κατανόηση γι’ αυτό που κάνουν, πολύ κατανόηση.

οι STREETPANTHERS είμαστε μια παρέα Σαλονικιών που αρχίσαμε να “βγαίνουμε στην παρανομία" στα τέλη του 2006, όταν η ζωή των πεζών στην πόλη είχε φτάσει στο απροχώρητο.

Αυτή η "ιστορική" πόλη, η "μητρόπολη", η "απαιτητική" συμπρωτεύουσα, χειροτερεύει από μέρα σε μέρα. Όλοι τη βλέπουν σαν το «μαγαζάκι» τους και κανείς δε σκέφτεται το υπόλοιπο ένα εκατομμύριο ανθρώπους που χρησιμοποιούν τον ίδιο χώρο, τους ίδιους δρόμους, τα ίδια πεζοδρόμια.

Έτσι, αποφασίσαμε "με πόνο καρδιάς" ότι:

- Δεν αρκούσε να τσατιζόμαστε βλέποντας τους παράνομα παρκαρισμένους πάνω σε πεζοδρόμια, διαβάσεις και πεζόδρομους.

- Δεν αρκούσε να φοβόμαστε όταν μας κυνηγούσαν οι μηχανές ακόμα και πάνω στα πεζοδρόμια.

- Δεν αρκούσε να κοιτάζουμε ανήμποροι όταν αυτοκίνητα και μηχανές έκαναν σιγά-σιγά κατάληψη στο μοναδικό χώρο περιπάτου, το πλακόστρωτο της νέας παραλίας.

Δεν αρκούμασταν να περιμένουμε πότε η πολιτεία –το κράτος, ο δήμος, η αστυνομία– θα ξυπνούσαν. Καταλάβαμε πως με τα "θα-θα" θα φτάναμε να γεράσουμε και ακόμα θα περιμέναμε τα πράγματα να διορθωθούν. Έπρεπε να κάνουμε κάτι.

Ο ακτιβισμός έχει το κόστος του. Τίποτα δεν αλλάζει αν δεν συγκρουστούμε με τα κατεστημένα: τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς μας (καβάλα πάν’ στην εκκλησιά, καβάλα περπατάνε), το βόλεμά μας (να κάνω εγώ τη δουλειά μου κι ας πάνε στο διάολο όλοι οι άλλοι), την αδιαφορία μας (εγώ θα σώσω τον κόσμο;)

Γι’ αυτό αναλάβαμε δράση. Τέρμα η ανοχή και τα παρακάλια. Όποιος δεν συμμορφώνεται, να πληρώνει το τίμημα επιτόπου. Μπορεί να ακούγεται σαν “να παίρνουμε το νόμο στα χέρια μας” αλλά επιτέλους κάποιος πρέπει να αντιδράσει σ’ αυτή την αποχαυνωμένη πόλη. Και μην ξεχνάτε: οι παράνομοι έκαναν πρώτοι την αρχή!

Αυτοκόλητα

Η πρώτη μας δράση είναι τα αυτοκόλλητα.

Όποιος δεν κάθεται καλά, τρώει ένα στο παρμπρίζ, σαν πρώτη υπενθύμιση πως κάτι δεν πάει καλά με τον τρόπο που σκέφτεται.

Γιατί ακόμα και αυτό συμβαίνει: ο ηλίθιος δεν βλέπει τις διαβάσεις. Όχι ότι τις αγνοεί, απλά δεν τις βλέπει! Δεν υπάρχει στον εγκέφαλό του γονίδιο με την ένδειξη “πεζός, διάβαση, περπάτημα”. Σταματάει και παρκάρει σαν να είμαστε see-through οι πεζοί. Έ, μετά το αυτοκόλλητο, αρχίζουν να μας βλέπουν!

Τυπώσαμε κάμποσες χιλιάδες κομμάτια και τα μοιραστήκαμε. Στη βόλτα μας, στη βραδινή έξοδο, το πρωί που πάμε στη δουλειά, στα ψώνια, στο σχολείο, στο γήπεδο, στο σινεμά, στο θέατρο, οι Γάιδαροι βρίσκονται πάντα ανάμεσά μας:

- Παρκαρισμένοι και διπλοπαρκαρισμένοι πάνω στη διάβαση, να μην ξέρεις από πού να σκαρφαλώσεις για να περάσεις απέναντι.

- Ανεβασμένοι φαρδιά-πλατιά πάνω στο πεζοδρόμιο, να αναγκάζεσαι να περπατάς μέσα στο δρόμο.

- Παρκαρισμένοι σε κάθε διασταύρωση, σε όλες τις γωνίες των δρόμων, να διακόπτουν το πέρασμα από πεζοδρόμιο σε πεζοδρόμιο. Πρέπει να βλέπεις φανάρι και διάβαση για να σκεφτείς να αφήσεις πέρασμα, Γάιδαρε; Εμείς θα περάσουμε απέναντι πετώντας; Ή προτιμάς να περπατήσουμε πάνω στο καπώ σου για να σε παρακάμψουμε;

- Ξεχασμένοι πάνω σε όλους τους πεζόδρομους, επαγγελματίες δήθεν, που ξεφορτώνουν εμπόρευμα αλλά στην πράξη έχουν βρει τζάμπα πάρκιγκ για όλη τη μέρα έξω από το μαγαζάκι τους. Το σύνδρομο του αιώνιου έλληνα: να έχει το σαραβαλάκι του παρκαρισμένο κάτω από το παράθυρο, έξω από το κατώφλι του, λες και βρίσκεται στο χωριό του…

- Σταματημένοι πάνω στη διάβαση “για μισό λεπτάκι: για να πάρει τσιγάρα, για να περιμένει τη γυναίκα που ψωνίζει, για να ‘ρθει το παιδί από το φροντιστήριο, για να κατέβει η γκόμενα να πάνε βόλτα”. Γιατί ρε φίλε δεν πας δυο μέτρα παρακάτω, να μπορεί να περάσει ο πεζός; Κι εμείς μωρό σε καροτσάκι έχουμε. Καροτσάκι με τα ψώνια σέρνουμε. Αργοκίνητοι ηλικιωμένοι είμαστε. Κουτσαίνουμε, καθηλωμένοι σε αναπηρικό, με το πόδι στο γύψο. Τυφλός είμαι και με αποτελειώνεις. Άνθρωποι είμαστε ρεεεε. Κάντε στην μπάντα!

Όμως, δεν είμαστε αναίσθητοι. Μέχρι να αποκτήσει η πόλη τα πάρκιγκ που χρειάζεται, τα μετρό και τα τραμ, τα μεγαλεπήβολα έργα που θα μας εκπολιτίσουν, όλοι πρέπει κάπως να πορευτούμε, να κάνουμε τη δουλειά μας, να επιβιώσουμε μέσα στη ζούγκλα.

Γι’ αυτό, δεν κολλάμε αδιακρίτως. Σεβόμαστε τον οδηγό που μπορεί να αναγκάστηκε για λίγο, μεσάνυχτα και κάτι, να παρκάρει πάνω στη διάβαση, αφήνοντας όμως ελεύθερη τη ράμπα των πεζών και ενάμισι τουλάχιστον μέτρο για πέρασμα.
Συγχωρούμε προσωρινά (χωρίς να τους νομιμοποιούμε) αυτούς που παρκάρουν πάνω στο φαρδύ πεζοδρόμιο, αφήνοντας όμως τον ελάχιστο έστω χώρο για να περάσει ένα καρότσι.
Δεν χαριζόμαστε όμως σε όλους εκείνους τους Γαϊδάρους που επιμένουν προκλητικά να μας αγνοούν και να μας μπλοκάρουν. Θα τους πολεμήσουμε μέχρι να στρώσουν!

Ελάτε μαζί μας σε εξορμήσεις μέσα στην πόλη. Διεκδικήστε το ζωτικό μας χώρο. Ζητήστε μας να σας δώσουμε αυτοκόλλητα και auto-κολλήστε τους αλύπητα. Για αρχή..

Παίξτε μπάλα μαζί μας στέλνοντας e-mail στο streetpanthers@gmail.com

ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΚΤΡΩΜΑ ΠΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗ

Στο ωραιότερο κομμάτι της Καλαμαριάς, αμφιθεατρικά στο Θερμαϊκό, συντελείται το έγκλημα.

Ναι έγκλημα, δεν υπερβάλλω.

Όποιος έχει αντίρρηση να πάει από κοντά.

Απαράδεκτη κατάσταση. Ούτε στυλ, ούτε αισθητική, ούτε χρώμα. Τίποτε.

Αλαλούμ. Ό,τι θέλει ο κάθε εργολάβος κάνει.

Και καλά κάνει. Δεν φταίει αυτός.

Φταίνε αυτοί που έκαναν τα σχέδια.

Φταίει η πολεοδομία που τα εγκρίνει.

Φταίνε όλοι όσοι μπορούσαν να κάνουν κάτι και δεν το έκαναν.

Ένας καινούριος οικισμός ανατέλλει.

Αλλά δυστυχώς έχει δύσει πριν ακόμη ανατείλει.

Ανοιχτοί οι σχολικοί χώροι

Ανοιχτοί οι σχολικοί χώροι

Η συζήτηση για την ανάγκη μετατροπής του δημόσιου σχολείου από μία κλειστή δομή που είναι σήμερα, σε ένα ανοικτό στην τοπική κοινωνία σχολείο, έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια.

Η σχέση των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία, μαθητών ,δασκάλων , καθηγητών, με το ίδιο το σχολείο ως δομή , είναι μία σχέση εγκλωβισμένη στην τυπική διαδικασία, με εμφανή εδώ και καιρό τα δείγματα του αδιεξόδου της. Προκύπτει λοιπόν μία ανάγκη επανακαθορισμού του ρόλου που παίζει το σχολείο στην καθημερινότητα των μαθητών, δηλαδή και μετά τις καθορισμένες ώρες διδασκαλίες.

Από την άλλη μεριά οι τοπικές κοινωνίες ασφυκτιούν από την έλλειψη χώρων όπου θα μπορούσε να βρει διέξοδο η δημιουργικότητά τους, η ανάγκη για αυτό-οργάνωση τους σε κινήσεις, πρωτοβουλίες, ομάδες . Εγκλωβισμένες επίσης, σε ένα ρόλο παθητικού θεατή των «πολιτιστικών» επιλογών των τοπικών αρχόντων αλλά και παθητικού αποδέκτη των αποφάσεων τους.

Οι δύο λοιπόν αυτές συνιστώσες κάνουν επιτακτική την ανάγκη να ειδωθούν οι σχολικοί χώροι από μία άλλη οπτική γωνία, ευρύτερης χρήσης.

Η πρόταση είναι απλή. Σχολικοί χώροι ανοικτοί καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας για χρήση τόσο από την μαθητική κοινότητα όσο και από τους πολίτες- κατοίκους της περιοχής. Η μετατροπή τους δηλαδή σε χώρους ανοικτούς στην κοινωνία, σε πόλους συσπείρωσης του κοινωνικού ιστού.

Γιατί όμως τελικά τα σχολεία παραμένουν κλειστά.

Η διάταξη του νόμου που αφορά στην παραχώρηση των σχολικών κτιρίων ορίζει:

«μπορεί να διατεθεί διδακτήριο, σε χρονικά διαστήματα που δεν χρησιμοποιείται, για την οργάνωση και πραγματοποίηση εκδηλώσεων κοινού ενδιαφέροντος.»

Η κατάσταση όμως περιπλέκεται με την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας. Γίνεται όχι μόνο γραφειοκρατική και χρονοβόρα αλλά επίσης η διαδικασία που περιγράφει, μάλλον δεν διασφαλίζει την αντικειμενική και ισότιμη εξέταση όλων των αιτήσεων: “ο φορέας που ενδιαφέρεται για την παραχώρηση σχολικών χώρων, υποβάλλει σχετική αίτηση στη σχολική επιτροπή με το πρόγραμμα της εκδήλωσης.

Η σχολική επιτροπή εισηγείται θετικά ή αρνητικά αναλόγως στη Δημοτική Επιτροπή Παιδείας και εφόσον εξασφαλισθεί η σύμφωνη γνώμη της, ο φάκελος της αίτησης με τις σχετικές εισηγήσεις της Σχολικής Επιτροπής και της Δ.Ε.Π. υποβάλλονται από τον Διευθυντή του Σχολείου για έγκριση του Νομάρχη μέσω του αρμοδίου Προϊσταμένου”.

Η ανάγκη διαπιστωμένη και επιτακτική. Η λύση μπορεί να δοθεί από την Δημοτική Αρχή. Μπορεί επίσης να εξεταστεί και να βρεθεί και το πλαίσιο μέσα από το οποίο θα γίνεται η παραχώρηση των σχολικών κτιρίων και να παρακαμφθεί όλη η γραφειοκρατική διαδικασία. Αρκεί να υπάρχει η βούληση των τοπικών μας αρχόντων και ιδιαίτερα να υπάρχει η βούληση για μία λειτουργία πραγματικά ανοικτή χωρίς αποκλεισμούς και σκοπιμότητες.

Η σχολική περιουσία (κινητή και ακίνητη) παραχωρήθηκε στον οικείο ΟΤΑ με το Άρθρο 5 του Ν.1894/90. Με το Αρ. 41 του Ν.1566/85 ορίζεται ότι «μπορεί να διατεθεί διδακτήριο, σε χρονικά διαστήματα που δεν χρησιμοποιείται, για την οργάνωση και πραγματοποίηση εκδηλώσεων κοινού ενδιαφέροντος. Σε κάθε περίπτωση κατά τη διάρκεια της χρήσης αποκαθίστανται από τον χρήστη οι τυχόν φθορές και ζημίες και καταβάλλονται οι επιπλέον δαπάνες φωτισμού, θέρμανσης και ύδρευσης, ώστε το διδακτήριο να παραδίδεται καθ’ όλα έτοιμο για τη λειτουργία του σχολείου».

Η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας Δ4/804/16.12.97 διευκρινίζει την διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί για την παραχώρηση σχολικών χώρων.

Α) Σχολικοί χώροι παραχωρούνται για χρήση σε φορείς της τοπικής κοινωνίας για την πραγματοποίηση διαφόρων εκδηλώσεων.

Β) Παραχωρούνται συνήθως στους συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων, στη Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση για την εφαρμογή προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης.

Στην πρώτη περίπτωση ο φορέας που ενδιαφέρεται για την παραχώρηση σχολικών χώρων, υποβάλλει σχετική αίτηση στη σχολική επιτροπή με το πρόγραμμα της εκδήλωσης.

Η σχολική επιτροπή εισηγείται θετικά ή αρνητικά αναλόγως στη Δημοτική Επιτροπή Παιδείας και εφόσον εξασφαλισθεί η σύμφωνη γνώμη της, ο φάκελος της αίτησης με τις σχετικές εισηγήσεις της Σχολικής Επιτροπής και της Δ.Ε.Π. υποβάλλονται από τον Διευθυντή του Σχολείου για έγκριση του Νομάρχη μέσω του αρμοδίου Προϊσταμένου.

Ελένη Παπαθεοδοσίου

Η Ιδεολογία του αυτοκινήτου

της Δέσποινας Σουβατζή

Με ποια κριτήρια μπορούμε να κρίνουμε έναν ολόκληρο πολιτισμό;

Οι κληρονομημένοι τρόποι να αντιλαμβανόμαστε το χώρο και το χρόνο, έχουν διαστρεβλωθεί τόσο πολύ μέσα στην εποχή του βιομηχανικού πολιτισμού - που δε διαμόρφωσε μόνο το οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό σύστημα - αλλά κυρίως τον τρόπο της ζωής και της σκέψης μας.

Δημιούργησε μια ολόκληρη νοοτροπία.

Πολλά παραδείγματα «αλλαγών» μας έχουν ξεγελάσει, όχι μόνο σχετικά με τις προκαθορισμένες προσδοκίες που μας υποσχέθηκαν, αλλά και με τα διαφορετικά, αν όχι αντίθετα, αποτελέσματα στα οποία κατέληξαν.

Π.χ: Η βιομηχανία των μεταφορών έχει διαμορφώσει ένα νέο είδος ανθρώπου, που έχει χάσει τη δύναμη να βλέπει τον εαυτό του σαν κάτι διαφορετικό από επιβάτη! - Του έχει κόψει τα πόδια !!

ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Ξεκινάμε μ ένα “ευχαριστώ” σε όλους εσάς που στηρίζετε την προσπάθειά μας.

Ένα “ευχαριστώ” και σ αυτούς που θα μας παρακολουθούν και σ αυτούς που ίσως θα μας κρίνουν αυστηρά και θα ψηλώσουν τον πήχη.

Γιατί στην Καλαμαριά του 2007 πρέπει όλοι να ανεβάσουμε τον πήχη πιο ψηλά.

Αυτό το “ευχαριστώ” εμείς το νοιώθουμε ως υπόσχεση-υποχρέωση να σταθούμε δίπλα σε όλους τους πολίτες, να φέρουμε τη φωνή τους στο δημοτικό συμβούλιο, να θεσμοθετήσουμε τη συμμετοχή τους στα κοινά, να μην αποφασίζουμε ερήμην των δημοτών, γιατί στο όραμά μας δεν υπάρχει ο διαχωρισμός κυβερνώντων και κυβερνωμένων.

Ο αρχαίος οικισμός στο Καραμπουρνάκι (πρώην στρατόπεδο Κόδρα) και οι πανεπιστημιακές ανασκαφές (1994-2006)

3

Ο αρχαίος οικισμός στο Καραμπουρνάκι (πρώην στρατόπεδο Κόδρα)

και οι πανεπιστημιακές ανασκαφές (1994-2006)

Ο χώρος του πρώην στρατοπέδου Κόδρα εκτείνεται πάνω στη χερσόνησο που απολήγει στο ακρωτήριο Καραμπουρνάκι. Εκεί μέσα, συγκεκριμένα πάνω σ’ ένα χαμηλό λόφο (τούμπα), βρίσκεται ένας σημαντικός αρχαίος οικισμός. Αυτός ήταν παραθαλάσσιος αλλά σήμερα είναι αποκομμένος από το φυσικό του λιμάνι. Λείψανα λιμενικών εγκαταστάσεων διακρίνονται μέσα στο νερό στη γειτονική μαρίνα και κάτω από το Κυβερνείο.

Οι πρώτες αρχαιολογικές έρευνες στο στρατόπεδο έγιναν το 1917-1918 από μέλη της Γαλλικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Στρατού της Ανατολής και έφεραν στο φως τάφους του 6^ου και 5^ου αιώνα π.Χ. Η πρώτη συστηματική αν και ολιγοήμερη ανασκαφή έγινε τον Ιούλιο του 1930 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλο­νίκης, υπό τη διεύθυνση του τότε καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Κωνσταντίνου Ρωμαίου. Μικρής έκτασης ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν επίσης τη δεκαετία του 1950 με αφορμή τη διάνοιξη του παραλιακού δρόμου Θεσσαλονίκης-Νέας Κρήνης (οδός Πλαστήρα).

Δυστυχώς οι μακρόχρονες στρατιωτικές εγκαταστάσεις δεν αλλοίωσαν μόνο τη φυσιογνωμία του χώρου αλλά προκάλεσαν διαταράξεις στα αρχαιολογικά στρώματα και καταστροφές στα αρχαία οικοδομικά λείψανα. Συχνές ήταν οι ταφές αλόγων και μουλαριών του στρατού και του Ιππικού Ομίλου ανάμεσα στα αρχαία.

Από το καλοκαίρι του 1994, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης άρχισε συστηματικές ανασκαφές στον αρχαίο οικισμό υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Μιχάλη Τιβέριου, με τη συνεργασία της γράφουσας και της ερευνήτριας-αρχαιολόγου Δέσποινας Τσιαφάκη καθώς και με τη συμμετοχή πολλών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών Αρχαιολογίας.

Μέχρι και το 2006 ερευνήσαμε στην κορυφή της τούμπας 115 σκάμματα (εικ. 1), διαστάσεων 4x4 μ., το βάθος των οποίων δεν ξεπερνά συνήθως το 1,50 μ. Oι ανασκαφές έφεραν στο φως οικοδομικά λείψανα και πολυάριθμα κινητά ευρήματα που χρονολογούνται κυρίως από τον 9^ο μέχρι και τον 5^ο αιώνα π.Χ. Τα οικοδομικά κατάλοιπα ανήκουν σε δύο φάσεις: η παλιότερη χρονολογείται γύρω στα μέσα του 6^ου και η νεότερη στις αρχές του 5^ου αιώνα π.Χ. Πρόκειται για οικίες με ορθογώνια δωμάτια και αποθηκευτικούς χώρους γεμάτους πιθάρια (εικ. 2). Εντοπίστηκαν επίσης μικρά λίθινα πλακόστρωτα για οικιακές εργασίες, βοτσαλωτά δάπεδα και πήλινες εστίες. Τις μόνες μέχρι σήμερα ενδείξεις για την ύπαρξη μνημειακών οικοδομημάτων στον οικισμό αποτελούν δύο τμήματα από πήλινες αρχιτεκτονικές σίμες, δηλαδή από την ανωδομή των κτηρίων.

Ως οικιακοί θα πρέπει να θεωρηθούν και ορισμένοι ημιυπόγειοι, συνήθως κυψελόμορφοι χώροι (εικ. 3) λαξεμένοι μέσα στο σκληρό φυσικό έδαφος («υπόσκαπτα» διαμέτρου 1,50-2,50 μ.). Γνωρίζουμε από τις αρχαίες πηγές ότι οι κατασκευές αυτού του τύπου ονομάζονταν στη Μακεδονία «άργελαι».

Σημαντικό εύρημα της ανασκαφής είναι και οι «λάκκοι απορριμμάτων» που εντοπίστηκαν σε διάφορα σημεία της τούμπας και είχαν ανοιχθεί στην αρχαιότητα για να δεχθούν κεραμικά συντρίμμια.

Ο κύριος όγκος των κινητών ευρημάτων ανήκει στην κατηγορία της κεραμικής (εικ. 4). Τα αγγεία, στο σύνολό τους, χρονολογούνται από τον 9^ο έως και τον 5^ο αιώνα π.Χ., τα περισσότερα ανήκουν, ωστόσο, στα αρχαϊκά χρόνια (7^ος και 6^ος αιώνας π.Χ.).

Τα εισαγμένα αγγεία μαρτυρούν με τον καλύτερο τρόπο τις επαφές και τις εμπορικές σχέσεις του οικισμού με πολλές περιοχές του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Έχουν έρθει στο φως πολλά θραύσματα γεωμετρικών αγγείων (10^ος-8^ος αι. π.Χ.) από την Εύβοια και ορισμένα από την Αττική, τη Θεσσαλία και την Ανατολική Ελλάδα. Στα αρχαϊκά χρόνια εισάγονταν αγγεία από διάφορα κέντρα του Βόρειου Αιγαίου και της Ανατολικής Ελλάδας (παράλια Μικράς Ασίας και νησιά Ανατολικού Αιγαίου), από την Κόρινθο, την Αττική, τη Λακωνία, ακόμη και από την Κύπρο και την Καρία.

Εξίσου ενδιαφέρουσες και πολυάριθμες είναι οι διάφορες κατηγορίες της «ντόπιας» κεραμικής που χρονολογούνται από τους υστερομυκηναϊκούς ως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Ορισμένες από τις πλέον χαρακτηριστικές κατηγορίες είναι τα μεγάλου σχήματος αγγεία της λεγόμενης «ασημίζουσας» κεραμικής, οι μεγάλες οινοχόες με ταινιωτή διακόσμηση ή με προσεγμένη στίλβωση και τα λεγόμενα «ιωνίζοντα ωοκέλυφα» αγγεία (εικ. 5) με πολύ λεπτά τοιχώματα. Ειδικά για την τελευταία ομάδα είμαστε βέβαιοι ότι κατασκευαζόταν στο Καραμπουρνάκι, καθώς βρήκαμε τα απορρίμματα ενός κεραμικού εργαστηρίου με πολλά τέτοια κακοφτιαγμένα αγγεία μαζί με άψητα κομμάτια πηλού μέσα σε ένα από τα «υπόσκαπτα».

Πολύ μεγάλος είναι ο αριθμός από εμπορικούς οξυπύθμενους αμφορείς για τη μεταφορά κρασιού και λαδιού, οι οποίοι προέρχονται από την Αττική, την Κόρινθο, τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο, τη Μίλητο, τις Κλαζομενές, τη Μένδη και τη Θάσο. Ορισμένοι φέρουν χαραγμένα ή ζωγραφισμένα εμπορικά σύμβολα και επιγραφές. Δεν λείπουν ακόμη και οι ξενόγλωσσες επιγραφές, όπως καρικές, με εμπορικό πιθανότατα περιεχόμενο.

Από τα υπόλοιπα ευρήματα ξεχωρίζουν τα πήλινα ειδώλια, οι πήλινες και λίθινες μήτρες για την κατασκευή κοσμημάτων, τα χάλκινα περίαπτα, ένας αιγυπτιακός σκαραβαίος με ιερογλυφικά σύμβολα και ένα αργυρό νόμισμα Περδίκκα Β΄.

Όλα τα παραπάνω υπογραμμίζουν την έντονη εμπορική δραστηριότητα και τον πρωτεύοντα ρόλο του οικισμού που ανασκάπτουμε, ο οποίος μαζί με το λιμάνι του αποτελούσε το σημαντικότερο οικονομικό κέντρο στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους. Ιδιαίτερα η αρχαϊκή περίοδος φαίνεται ότι υπήρξε εποχή μεγάλης ακμής για τον αρχαίο οικισμό, με έντονη παρουσία των Ελλήνων της Ανατολικής Ελλάδας, κυρίως Ιώνων, αλλά και εμπόρων από διάφορες περιοχές, ακόμη και από την Καρία και τη Φοινίκη, όπως μαρτυρούν τα σχετικά ευρήματα. Πρόκειται, επομένως, για έναν παραθαλάσσιο οικισμό με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα.

Με βάση λοιπόν τις γραπτές μαρτυρίες και τα δεδομένα των μέχρι σήμερα ανασκαφικών ερευνών μας, το αρχαίο πόλισμα στο Καραμπουρνάκι πρέπει να αποτελούσε τμήμα της αρχαίας Θέρμης, της σπουδαιότερης πόλης στο μυχό του Θερμαϊκού πριν από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης. Η Θέρμη ήταν προφανώς χτισμένη «κωμηδόν», απαρτιζόταν δηλαδή από μικρούς ατείχιστους οικισμούς σκορπισμένους σε διάφορα σημεία της περιοχής. Δεν αποκλείεται να έχουμε εδώ την πρώτη μόνιμη παρουσία Ελλήνων στην περιοχή, οι οποίοι πρέπει να συνυπήρξαν με τους ντόπιους. Οι Έλληνες έδωσαν ασφαλώς και το όνομα Θέρμη στο «κωμηδόν» πόλισμα.

Από το 1997 η πολυπληθής ερευνητική ομάδα μας έχει εγκατασταθεί στο επισκευασμένο Κτηνιατρείο του πρώην στρατοπέδου. Παράλληλα με τις ανασκα­φικές έρευνες, διεξάγονται κάθε χρόνο συστηματικές εργασίες συντήρησης και καταγραφής του ανασκαφικού υλικού με στόχο τη δημοσίευσή του. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (ΙΠΕΤ) στην Ξάνθη, γίνεται η ψηφιοποίηση της ανασκαφής με τη δημιουργία μιας πολυμεσικής βάσης δεδομένων (http://melanippe.ipet.gr/karabournaki). Στόχος μας είναι από τη μια να αναπτύξουμε ένα χρήσιμο εργαλείο δουλειάς για τη μελέτη του χώρου που ανασκάπτουμε και από την άλλη να γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα των ερευνών μας τόσο στους ειδικούς όσο και στο ευρύτερο κοινό. Τέλος, οι εργασίες μας στο Καραμπουρνάκι χρηματοδοτούνται σε ετήσια βάση από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης.

Ελένη Μανακίδου

Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας

Τομέας Αρχαιολογίας

Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.

Φιλοσοφική Σχολή / 54124 Θεσσαλονίκη

hmanak@hist.auth.gr

ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικ. 1 «Ντόπια» και εισαγμένα αγγεία από τον αρχαίο οικισμό

Εικ. 2 «Ιωνίζοντα ωοκέλυφα» αγγεία

Εικ. 3 «Υπόσκαπτα»

Εικ. 4 Γενική άποψη ανασκαφικών τομών